Przeworsk: śladami św. Antoniego w krajobrazie Podgórza Rzeszowskiego

Tego szukamy w Przeworsku

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Przeworsk praca, Przeworsk, impresja Przeworsk, pogoda Przeworsk, ZSZ Przeworsk.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Przeworsku, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

Przeworsk to miasto powiatowe usytuowane w województwie podkarpackim, znajdujące się w południowo-wschodniej części Polski. Oddalone jest o 35 km na wschód od Rzeszowa, 60 km od wschodniej granicy kraju oraz 120 km od granicy południowej. Miasto zajmuje obszar o powierzchni 22,0 km². Położone jest w dorzeczu rzeki Mleczki, prawobrzeżnego dopływu Wisłoka. Najstarsza część miasta ulokowana jest na lessowym wzgórzu o wysokości 206 m n.p.m., opadającym stromo na południe w kierunku Mleczki.
Pod względem geograficznym Przeworsk leży w Kotlinie Sandomierskiej, w obszarach Podgórza Rzeszowskiego oraz Pradoliny Podkarpackiej. Część południowa miasta znajduje się w rejonie Podgórza, natomiast północna część mieści się w Pradolinie. Charakterystycznymi cechami terenu są tu różne typy rzeźb, w tym wysoczyzny oraz obszary równin lessowych.
Miasto Przeworsk ma swoje korzenie sięgające przełomu X i XI wieku. W tamtym czasie istniał gród w zachodniej części miejskiego wzgórza, które później stało się miejscem Klasztoru i Kościoła Bożogrobców. Niemniej, ślady osadnictwa na tym terenie sięgają znacznie wcześniejszych czasów niż X wiek, aż do młodszej epoki kamiennej, nawet około 4,5 tysiąca lat p.n.e. Odkryte przedmioty kultury materialnej, także z późniejszych okresów, świadczą o ciągłym zamieszkiwaniu tego obszaru.
Okres od I wieku p.n.e. do V wieku n.e., znany jako kultura Przeworska wykazał wysoki poziom rzemiosła, zwłaszcza hutnictwa, kowalstwa i garncarstwa, a także rozległego handlu. Pierwsza znana historyczna wzmianka o Przeworsku pochodzi z roku 1280 i jest związana z zwycięstwem Leszka Czarnego nad siłami księcia ruskich Lwa pod Koprzywnicą, po którym Leszek Czarny zdobył Przeworsk i inne tereny pogranicza. Nazwa miasta pierwotnie była "Pereworesk". Później pojawiały się różne warianty, takie jak "Preworsko", "Przyworsko", a od połowy XV wieku najczęściej "Przeworsko". Ta nazwa wskazuje na starą słowiańską genezę osady i wywodzi się od prasłowiańskiego słowa "wroti", oznaczającego zamykanie lub otwieranie, co może odnosić się do lokalizacji miasta w miejscu przeszkody lub jako samej przeszkody na szlaku handlowym. Wczesnym średniowieczem prowadził tędy szlak komunikacyjny łączący ważne ośrodki handlowe na wschodzie i zachodzie.
Zajęcie Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego podkreśliło znaczenie Przeworska jako rozwijającej się osady. Nadanie praw miejskich przez Władysława Jagiełłę 25 lutego 1393 r., a następnie poszerzenie ich 14 maja 1394 r. umożliwiło dynamiczny rozwój miasta. W XV wieku stał się on ważnym centrum gospodarczym, szczególnie rzemiosła, głównie tkactwa, które dominowało w Przeworsku aż do XVIII wieku (w końcu XVIII wieku działało tu kilkuset tkaczy), oraz handlu wymiennego.
Do XVIII wieku Przeworsk był prywatnym miastem, początkowo będącym w posiadaniu rodu Tarnowskich, następnie Ostrogskich i Lubomirskich. W 1862 roku ustawą Przeworsk przestał być prywatnym miastem, a na jego pieczęci pojawił się napis „Magistrat Królewskiego Wolnego Miasta Przeworska”. Po rozbiorach miasto stało się częścią monarchii habsburskiej. Wskutek zerwania dotychczasowych więzi handlowych i rewolucji przemysłowej sytuacja gospodarcza Przeworska znacznie się pogorszyła.
Kolejny okres rozwoju nastąpił po doprowadzeniu kolei z Krakowa do Przeworska w 1859 r., której trasa została przedłużona do Lwowa dwa lata później. Ważnym wydarzeniem było też wybudowanie Cukrowni przez Galicyjskie Towarzystwo Przemysłu Cukrowniczego w 1895 r. Powstały nowe linie kolejowe do Rozwadowa w 1902 r. i wąskotorowa do Dynowa w 1904 r. Rangę miasta podniosło także powołanie Starostwa w 1899 r.
Druga połowa XIX wieku i okres przed I wojną światową były korzystne dla rozwoju kultury i oświaty w mieście. Powstały różne szkoły oraz towarzystwa kulturalne i sportowe. Po pierwszej wojnie światowej Przeworsk poszerzył swoje granice o okoliczne gminy, wzrosła liczba ludności, a powstały nowe obiekty użyteczności publicznej. W okresie międzywojennym miasto rozwijało się dalej, m.in. powstała elektrownia, budynek szkoły żeńskiej i sąd.
II wojna światowa przyniosła zniszczenia, m.in. bombardowanie cukrowni i spalenie Synagogi. Po wojnie Przeworsk kontynuował rozwój – poszerzył granice, wzrosła liczba ludności, a miasto zdobywało nagrody za gospodarność. W 1975 r. zdobyło tytuł „Arcymistrza Gospodarności”.
Podczas prac melioracyjnych na rzece Mleczce, które zostały rozpoczęte w 1910 r., odkryto liczne narzędzia oraz przedmioty wykonane z gliny. Te odkrycia okazały się być jednymi z najstarszych dowodów na osadnictwo na obszarze Przeworska. W roku 1960 archeolodzy rozpoczęli dokładne wykopaliska, które trwały przez kolejne lata i dostarczyły wiele cennych informacji. Wśród znalezisk zauważono naczynia związane z kulturą ceramiki sznurowej z okresu neolitu, uważane za jedne z najstarszych reprezentantów tej kultury. Miejsca związane z tą kulturą rozwijały się na terenach o żyznych glebach. Przedmioty z epoki neolitu, poprzedzającej erę brązu, przypisuje się przede wszystkim ludności kultury ceramiki sznurowej.
W okolicach Przeworska odkryto wiele fascynujących znalezisk z epoki brązu (1700-650 p.n.e.). W 1865 r.odnaleziono skarb z Maćkówki, zawierający 47 przedmiotów wykonanych z brązu. Jest to prawdopodobnie ukrycie kupca lub podróżnego, który w obliczu zagrożenia schował te przedmioty. W Kańczudze, w rzece Mleczce, znaleziono brązowy naszyjnik o wadze około 2 kg, przeznaczony do dekoracji kobiecej szyi. W zachodniej części Przeworska istnieje otwarta osada kultury łużyckiej, datowana na około 700 r. p.n.e. Z czasów epoki brązu pochodzą ciałopalne cmentarzyska tej kultury, które dostarczają wiedzy o wierzeniach, ceremoniach pogrzebowych i innych aspektach ówczesnego życia społeczności. W grobach ciałopalnych, obok urn z popiołami, znajduje się wiele brązowych przedmiotów.
W Przeworsku odkryto także ślady osad kultury łużyckiej, m.in. fragmenty ceramiki, w tym gliniane czerpaki. Dzięki odkryciom archeologicznym można wnioskować o zaawansowanym poziomie rozwoju materialnego ludności tamtego okresu. Upadek kultury łużyckiej, znanej jako grupa tarnobrzeska, prawdopodobnie związany był z migracją Celtów z terenów wschodniej Słowacji, a także ewentualnie ze scytyjskimi najeźdźcami.
Intensywne osadnictwo kultury przeworskiej jest potwierdzone przez liczne osady odnalezione w miejscach takich jak Przeworsk, Maćkówka i Białoboki. Ludność tej kultury zajmowała się obróbką metali, kowalstwem, garncarstwem i także tkactwem. Rolnictwo pełniło istotną rolę, a uprawa zbóż, takich jak pszenica i żyto, wykorzystywała narzędzia jak sierpy, półkoski oraz radła, zwanego radlicą, który miał żelazne okucie. Hodowano konie, które były potrzebne w celach wojennych.
Handel odgrywał kluczową rolę w życiu gospodarczym, zarówno na poziomie wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Dowodem na to są znalezione monety, szczególnie w dolinie Mleczki, takie jak denar Marka Aureliusza czy as Domicjana.
Rozwój kultury przeworskiej został zatrzymany przez wędrówki koczowniczych ludów z obszarów Morza Czarnego i Niziny Węgierskiej, które rozpoczęły się w IV wieku n.e. Inwazje Hunów, które miały miejsce od VI wieku n.e., spowodowały migracje Słowian na Półwysep Bałkański oraz na zachód Europy.

Zaprzyjaźnij się z Twoim Miastem, aby być na bieżąco z:

• Informacjami
• Prognozą pogody
• Danymi statystycznymi